Instytucje kredytowe są to przedsiębiorstwa, których przedmiotem działalności jest przyjmowanie depozytów albo też innych funduszy, które muszą być zwrócone, od depozytariuszy, czyli klientów dysponujących wkładem finansowym oraz oferowanie kredytów. Kredyty te są oferowane na własny rachunek.
Polskie prawo doprecyzowuje, że jest to taki podmiot, który posiada siedzibę za granicą Rzeczypospolitej Polskiej, ale na terytorium jednego z państw, które są członkami UE. Podmiot ten prowadzi działalność we własnym imieniu i na własny rachunek a podstawą takiej działalności jest zezwolenie odpowiednich władz nadzorujących taką działalność. Wynika z tego, że instytucją kredytową w rozumieniu prawa nie jest bank PKO BP ani żaden inny mający swoją siedzibę na terenie Polski.
Poza tymi dwoma podmiotami na rynku, czyli bankami i instytucjami kredytowymi, funkcjonują także oferenci pożyczek, czyli firmy pożyczkowe. Pożyczki mogą być także udzielane przez banki. Przeciętny konsument może w tym momencie stracić orientację, bo w powszechnym rozumieniu jakiekolwiek pieniądze pożyczane od banku czy wyspecjalizowanej firmy nazywane są kredytem.
Intuicyjnie słowo pożyczka wiążemy raczej z mniejszymi kwotami. Jak więc rozróżnić pojęcie ‘pożyczka’ od pojęcia ‘kredyt’? Istnieją zasadnicze trzy różnice pozwalające odróżnić te dwie formy, w jakich instytucja finansowa może postawić określoną kwotę pieniędzy do dyspozycji klienta. Tymi kryteriami są: regulacje prawne, którym podlegają pożyczka i kredyt, forma, w jakiej została zawarta umowa ich dotycząca oraz przeznaczenie pożyczanych środków.
Stosunkowo najprostszym do opisania i zrozumienia jest kryterium formy. Kredyty, pod rygorem nieważności wymagają formy pisemnej, pożyczki można udzielić także słownie. Nie budzi żadnych wątpliwości także rozróżnienie kryterium celu. Kredyt jest udzielany na konkretnie opisany cel np. samochód osobowy charakteryzujący się indywidualnymi oznaczeniami.
Nie można udzielić kredytu na nieoznaczony samochód, ani też na jakiekolwiek mieszkanie. Cel w przypadku kredytu musi mieć indywidualne cechy, czyli charakterystyczne tylko dla niego, które muszą być opisane w umowie kredytowej. Pożyczka takich ograniczeń nie posiada. To znaczy, że samochód będziemy mogli kupić zarówno za pieniądze udostępnione nam w formie pożyczki, jak i w formie kredytu, ale w przypadku pożyczki nie będziemy musieli składać deklaracji co do tego, który konkretnie samochód zamierzamy kupić.
Kolejnym, najbardziej istotnym kryterium jest prawo opisujące te dwie formy finansowania. Pożyczka podlega pod przepisy prawa cywilnego, natomiast kredyt jest opisany dokładniej, bardziej rygorystycznie i precyzyjnie przez prawo bankowe.
Te trzy elementy mają największe znaczenie dla różnic, jakie występują w kształtowaniu ceny pożyczki i kredytu.
Oprocentowanie pożyczek z reguły jest wyższe niż oprocentowanie kredytu.
Kredyt bowiem, narażony jest na mniejsze ryzyko utraty kapitału przez wierzyciela niż pożyczka. Forma pisemna umożliwia ustanowienie precyzyjnych warunków spłaty i ustanowienia odpowiednich zastawów. Szczegóły możliwych i wymaganych zobowiązań są bardzo dokładnie opisane w odpowiednich ustawach, np. w ustawie o kredycie hipotecznym. Ze względu na to, że pożyczka jest obarczona większym ryzykiem braku spłaty należności, wartość tego ryzyka jest zazwyczaj umieszczona w oprocentowaniu pożyczki.
Mówiąc wprost, oprocentowanie jest ustalone na takim poziomie, żeby marża uzyskana pożyczkach spłaconych pozwoliła na pokrycie strat spowodowanych przez kredyty niespłacane.
Oczywiście, ryzyko to można znacząco zmniejszyć, choć zlikwidować go całkowicie jest niemożliwością. Klienci pożyczkodawców często denerwują się, gdy są zmuszeni wypełniać wiele stron formularzy wymaganych przy udzielaniu pożyczki. Jednak niesłusznie. Regułą powinno być to, że dużej dokładności umowy pożyczki towarzyszy niskie oprocentowanie.
Niestety nie zawsze tak jest, ale taki stan rzeczy może wynikać z odmiennych strategii funkcjonowania firm finansowych na rynku i ich bieżącej kondycji. Firma dobrze sytuowana, nieodczuwająca nadmiernej presji ze strony wierzycieli, raczej nie będzie skłonna do oferowania zbyt atrakcyjnie wyglądających warunków, ale ceny przez nią proponowane także nie powinny należeć do najwyższych.
Zawsze należy pamiętać o tym, że po drugiej stronie znajduje się ktoś, kto złożył depozyt, z którego my będziemy korzystali i za który to depozyt jego właściciel będzie żądał odpowiedniego wynagrodzenia.
Na szczęście bieżące warunki ekonomiczne pozwalają na oferowanie pożyczek w atrakcyjnych cenach, które, wyrażone w formie odsetek, często są ustalane poniżej wartości, które do niedawna wydawały nam się nieosiągalne.
Zaciągając zobowiązanie pieniężne, warto pamiętać o tym, że dzisiejsze, atrakcyjne warunki spłaty mogą bardzo szybko zmienić się na naszą niekorzyść. Dlatego wysokość pożyczki powinna być dostosowana do naszych możliwości jej spłaty w bardziej niekorzystnych niż dzisiejsze warunkach.
